GRY JĘZYKOWE Od czasu pojawienia się opartych na języku działań arty stycznych w latach 60. XX w. poezja zaczęła być traktowana dosłownie jako potencjalne pole do badania języka jako takiego. Poezja stwarza możliwość analizy oddziaływania słów w różnych kontekstach różnych mediach. Język jest tu często rozumiany nie tylko jako środek komunikacji czy przez pryzmat materialności, ale także jako dynamiczne pole relacji. Wypowiedzi Mladena Stilinovicia wielokrotnie naśladują formę sloganów używanych w polityce i marketingu. Jego zainteresowanie skupia się na języku postrzeganym nie jako forma wyłącznie lingwistyczna, ale jest on dla niego dynamicznym polem konfrontacji z ideologiami. W twórczości Stilinovicia wyrażenia zaczerpnięte z codziennej mowy są wpisane w złożoną matrycę relacji społecznych. Natomiast wykorzystując tautologię Vlado Martek wraca do synergii elementarnych praktyk i konkretnych materiałów używanych do pisania poezji konwencjonalnej. Honza Zamojski jest artysta, który kreuje osobliwy kosmos, gdzie szkice ołówkiem, poezja wizualna i znaczeniowe właściwości książki artystycznej przenikają się z obiektami rzeźbiarskimi i instalacjami, tworząc nierozerwalną całość. Zamojski eksploruje tym samym związki między światem zamkniętym w ramach książki i architektoniczna przestrzenią wystawy. Buduje wizualno-poetyckie narracje, nie stroni od absurdu, autoironii, humoru, lecz bywa też śmiertelnie poważny i niepokojący. _______ LANGUAGE GAMES Since the emergence of language-based art practices in the 1960s, poetry has been taken literally as a potential field for the examination of language as such. Poetry opens up a horizon for analysing how words act in various contexts and various media. Language is often understood not only as a means of communication and its materiality, but also as a relational and dynamic field. Mladen Stilinović's statements often imitate the form of slogans used in politics and marketing. His chief interest is in language not as a linguistic object, but as a dynamic field for confronting ideologies. In his work, phrases taken from everyday speech are inscribed into a complex matrix of social relations. Vlado Martek's pre-poetry goes back to synergy of elementary practices and concrete materials used for writing conventional poetry by means of tautology. Honza Zamojski is an artist who creates his unique world, where pencil sketches, visual poetry and the essence of an artist's book intertwine with sculptural objects and installations, adding up to build inseparable combinations. In this way, Zamojski explores the relationship between the world closed inside the book and the architectural space of the exhibition. He builds visual and poetic narratives without avoiding absurdity, self-irony and humour; however, he is sometimes deadly serious and disturbing.

POETRY AND PERFORMANCE The Eastern European Perspective In Eastern Europe, we can observe peculiar sensitivity both to the power of language and its fragility and vulnerability, which has been developing over many decades. In the second half of the twentieth century, poets and visual artists in Eastern Europe in particular took up the challenge of reflecting on and investigating the instrumentalization of language communicative and political -ideological purposes. They did so by drawing attention to the made-ness of language its materiality and mediality, and by creating performative situations for themselves and their audiences within which possibilities of verbal expression could be tested and acted out. Poetic performance makes the limits of language and speakability tangible. In the socialist states of Eastern Europe, with all of their differences, poetry and performance are characterized by a double subculturality, on the one hand, They undermine the conventional perception of script and words as neutral means, which, on the other hand, was unacceptable against the cultural-politica backdrop, forcing them into the unofficialor partially tolerated cultural scene. The exhibition Poetry and Performance. The Eastern European Perspective evokes subversive artistic attitudes directed against authoritarian regimes of the past yet it also applies to contemporary political rhetoric: the manipulation of, with and through language. Now and then poetry and performance take exceptional significance in periods of socio-political crises, as these ephemeral and flexible art forms enable the reflection on relations and contexts that remain otherwise undiscussed. Currently, It is also essential to pay attention to the changes of the language and the character of relations with text and words up against new technology, as well as notice a shift towards emotions. For a young generation, poetry and performance are no longer just a weapon to fight the system, but a tool for exploring their own experiences or identities of various kinds. The show is composed of unique and coexisting exhibits: text scores, interactive objects, sound and video recordings, films and installations of performance documentation. Together, they present artists from subcultures in socialist states along with contemporary positions that continue the legacy of combining poetry and performance, showing the efforts of poets and artists to break free from controlled language and the normative communicative here and now. The presentation of the exhibition in a place of performative and poetic actions as renowned as Wroclaw requires emphasizing the local background. The facade of Wroclaw Contemporary Museum with Stanislaw Drózdz's hourglass of words, meaningfully located in a post-German air shelter, Is articulated even stronger in this context. The fragility of language meets the power of materiality of words, visible and always present.

POEZJA I PERFORMANS Perspektywa wschodnioeuropejska W Europie Wschodniej możemy zaobserwować szczególne, trwające od dziesięcioleci uwrażliwienie na siłę, a jednocześnie kruchość i delikatność języka. W drugiej połowie XX w. poetki, poeci, artystki i artyści wizualni z Europy Wschodniej podjęli próbę zmierzenia się ze zjawiskiem instrumentalizacji języka w komunikacji oraz dla celów polityczno-ideologicznych. Poprzez sytuacje performatywne z udziałem publiczności testowali różne formy wypowiedzi werbalnych, zwracali uwagę na możliwość kształtowania języka oraz jego materialny medialny wymiar. W poetyckim performansie granice języka i mowy stały się namacalne. W socjalistycznych krajach Europy Wschodniej, pomimo istniejących różnic, poezja i performans charakteryzowały się podobnymi cechami. W działaniach tego typu artystki i artyści podważą i konwencjonalne postrzegania pisma i stów jako neutralnych środków, co było niedopuszczalne w ówczesnych realiach kulturowo-politycznych i skazywało ich na funkcjonowanie w ramach nieoficjalnej lub tylko częściowo tolerowanej sceny kulturalnej. Wystawa Poezja i performans. Perspektywa wschodnio - europejska przywołuje subwersywne postawy artystyczne skierowane przeciwko autorytarnym reżimom ale odnosi się również do współczesnej retoryki politycznej, gdzie język staje się narzędziem manipulacji. Zarówno kiedyś, jak i dzisiaj poezja i performans nabierają szczególnego znaczenia w okresach kryzysów społeczno-politycznych, ponieważ Ich efemeryczna i elastyczna forma odzwierciedla relacje i konteksty, które inaczej pozostałyby niezauważone. Obecnie istotne jest także zwrócenie uwagi na przemiany języka, relacji z tekstem i słowem w obliczu nowych technologii oraz przesuniecie w stronę emocji. Poezja i działania performatywne nie są już dla młodej generacji tylko orężem do walki z systemem, lecz narzędziem do eksplorowania własnych przeżyć czy różnie rozumianej tożsamości. Wystawa składa się z unikatowych wzajemnie uzupełniających się eksponatów, partytur tekstowych, obiektów interaktywnych, nagrań audio i wideo, filmów dokumentujących performans oraz instalacji. Taki dobór ma na celu zaprezentowanie działań artystycznych podejmowanych w ramach kultur niezależnych w krajach socjalistycznych, jak również wspak czesnych postaw kontynuujących dziedzictwo tańczenia poezji i performansu, podkreślą dążenia poetek i poetów, artystów i artystów do uwolnienia się od kontroli językowej oraz norm komunikacyjnych. Prezentacja wystawy w tak szczególnym dla działań performatywnych i poetyckich miejscu, jakim jest Wrocław, nie może obejść się bez zaakcentowania wątków lokalnych. Fasada Muzeum Współczesnego Wrocław, którego siedziba znajduje się w poniemieckim schronie, ze słowa klepsydrą Stanisława Dróżdża wybrzmiewa w tym kontekście jeszcze mocniej. Kruchość języka spotyka się tutaj z mocą materialności słów, widocznych i zawsze obecnych.

INTERWENCJE W PRZESTRZENI PUBLICZNEJ Słowo mówione lub pisane w przestrzeni publicznej konfrontuje poezję z polityką, angażuje społeczność poprzez bezpośrednie dzielenie się pomysłami lub interakcję z przypadkowymi przechodniami. W latach 70. akcje wystawowe realizowane przez zagrzebską Grupę Sześciu Autorów czy publiczne interwencje Grupy Bosch+Bosch z Suboticy opierały się na czymś, co można nazwać poezją o natychmiastowym oddziaływaniu. Testując granice wolności, artyści wykorzystywali ulicę jako otwartą, interaktywną scenę, zastępującą stronę książki lub konwencjonalną przestrzeń wystawienniczą. Performansy Tomislava Gotovaca opierały się często na bezpośredniej komunikacji z widzami w przestrzeni publicznej, posługiwał się on w nich swoim nagim ciałem, czym wywoływał kontrowersje. W jednym ze swoich późnych performansów Degraffiting (1990) artysta maluje na biało ścianę, demonstrując w ten sposób problematyczny proces definiowania nowej tożsamości po rozpadzie Jugosławii, ponieważ palimpsest starego graffiti (polityczne hasła i wulgaryzmy) są cały czas widoczne pod warstwą farby. Polska artystka Ewa Partum wykorzystywała dostępne w sklepach tekturowe litery służące do dekoracji pomieszczeń mieszkalnych i roboczych, w których układane były one w slogany. Losowo rozrzucała je w przestrzeni miejskiej oraz naturalnej i w ten sposób uwolniła od pierwotnego znaczenia. Seria tych działań zatytułowana została Poezja aktywna. Podczas akcji ulicznej po protestach robotników w 1976 roku grupa Akademia Ruchu zaprezentowała zgromadzonym tłumom wersy poezji zapisane na transparentach. Z kolei Pomarańczowa Alternatywa kpiła z rzeczywistości politycznej, zmieniając pojedynczą literę w sloganie i wypaczając w ten sposób sens zakazanych, antyreżimowych sztandarów. Współczesna polska artystka Liliana Piskorska także dokonuje performatywnych aktów odzyskiwania przestrzeni publicznej. W tym wypadku nie chodzi jednak o walkę z reżimem politycznym, lecz o stawiający równie silny opór seksizm językowy. Poprzez zmianę męskich końcówek na żeńskie w napisach widniejących na ścianach zwraca ona uwagę na potrzebę genderowego dostosowania polskiej fleksji. Natomiast we współczesnej Rosji artyści tacy jak Pavel Arsenev i Roman Osminkin z petersburskiego Laboratorium Poetyckiego Akcjonizmu czy Kirill Medvedev, moskiewski poeta, aktywista i lider politycznie zaangażowanego zespołu rockowego Arkady Kots, eksperymentują z działaniami mającymi na celu wyprowadzenie sztuki z bezpiecznych przestrzeni wystawienniczych. Podejmują też bezpośrednie interwencje społeczne, w których wykorzystują również media społecznościowe. Damir Avdić, bośniacki muzyk, pisarz i krytyk postjugosłowiańskiej rzeczywistości społecznej, działa w podobny sposób. / INTERVENTIONS IN PUBLIC SPACE Spoken or written word in public space confronts poetry with politics and involves direct sharing of ideas within a community or interaction with accidental passers-by. In the 1970s, the exhibition actions of the Zagreb-based Group of Six Artists or the public interventions of the Bosch+Bosch group from Subotica practiced what one might call a poetry of immediate impact. Testing the limits of freedom, they used the street as an open interactive space to replace the page of a book or conventional exhibition space. The performances of Tomislav Gotovac often involved communication with public opinion through self-exposure and controversy of his naked body in the public space. In his late performance Degraffiting (1990), Gotovac whitewashes a wall, thus demonstrating the problematic process of defining a new identity after the end of Yugoslavia, as the palimpsest of old graffiti (political slogans and obscene curses) is continuing to show under the paint. The Polish artist Ewa Partum used letters made of white cardboard sold in shops to assemble slogans for the decoration of living and working spaces. She randomly scattered these letters in both urban and natural spaces, and in this way liberated them from their original meaning. She called this series of actions Active Poetry. During a street action after the defeated labour protests of 1976, the group Akademia Ruchu presented the assembled crowd with lines of poetry written on banners. The Orange Alternative, on the other hand, played with the political setting by changing one singular letter in a slogan to mock the prohibition of antiregime banners. Contemporary artist Liliana Piskorska also creates performative acts reclaiming public space. In this case, however, she deals not with the political regime, but with sexism in language, which also mounts considerable resistance. By changing male to female endings in wall graffiti, she draws attention to the need for gender-specific adaptation of Polish flexion. In contemporary Russia, Pavel Arsenev and Roman Osminkin of the Laboratory of Poetic Actionism from St. Petersburg, or Kirill Medvedev, a Moscow-based poet, activist, and frontman of the politically engaged rock band Arkady Kots, experiment, increasingly via social media, with methods and devices aimed at breaking out of the safe space of art to intervene directly in society. Damir Avdić, a Bosnian musician, writer, and critic of post-Yugoslav social reality, works in a similar fashion.

Card